Serendib

Waaruit bestaat dat "iets" in het geval van liefde (supplement bij de "loutere vriendschap")? Zijn het deze 3 elementen: bij liefde is er sprake van (a) exclusiviteit (noodzakelijk een twee-relatie), (b) duurzaamheid en (c) een affectief-seksuele-erotische component? (vraag van 61-jarige man op www.ikhebeenvraag.be, oktober 2011)

Interessante vraag maar niet eenvoudig te beantwoorden, vooral niet omdat mensen deze gevoelsgeladen begrippen zeer verschillend aanvoelen en invullen, zoals ook uit uw analyse blijkt. Ideologie, mens en wereldbeeld, ervaring en ervaringen, leeftijd en wat al niet meer spelen daar een rol bij.

Interessant is alvast dat taalkundig gezien  'vriend' en 'vrijen' (vrien) van hetzelfde oudsaksische woord 'friehan' zijn afgeleid (liefhebben, liefdesbetuigingen doen, minnekozen...). Dat geeft aan dat die twee begrippen niet onvergelijkbaar zijn, anders dan velen onder ons plegen te denken. Dat geldt ook voor vriendschap en liefde. Die spelen zich zeker niet  op een onvergelijkbaar niveau af (als zoiets al kan bestaan). Maar 'vriendschap' gebruiken veel mensen in een veel ruimere, lossere betekenis dan 'liefde'. Zo zijn er mensen die beweren dat ze tientallen of soms zelfs honderd of meer vrienden of vriendinnen  hebben. Andere mensen hebben het in dat verband over kennissen (mensen die men persoonlijk kent) en hanteren een diepere, beperkte, bijna exclusieve betekenis van vriendschap. Vriendschap heeft voor hen zoveel affectief-emotionele diepgang dat ze zelden op hetzelfde moment meer dan één of twee vrienden kùnnen hebben. Dergelijke vriendschap bezit zeker ook een affectieve component, al zullen veel mensen geneigd zijn dat te ontkennen.

Dit alles geldt ook in min of meerdere mate voor liefde. Er zijn mensen die iedereen lief hebben (religieus bijvoorbeeld, misschien vergelijkbaar met  'kennissen'), voor anderen is liefde exclusief, 'noodzakelijk beperkt tot een twee-relatie' (zoals u schrijft) en bijzonder duurzaam (voor het leven). Anderen vinden dan weer dat liefde niet beperkt hoeft te blijven tot een twee-relatie en dat je tegelijk even intens van meerdere personen kan houden. Ook wat duurzaamheid betreft zijn de meningen sterk verdeeld. Vroeger was liefde bij - religieuze - wet voor het leven, nu is dat veelal anders. Liefde is zo'n sterke emotie dat ze, als het fout gaat, op de lange duur in haar tegendeel (haat) kan omslaan. Ook erotiek en seksualiteit zijn - hoe wenselijk en heerlijk ook - niet onontbeerlijk voor liefde. En vanzelfsprekend kunnen mensen (blijven) houden van iemand zonder dat daar seks (of zelfs erotiek) moet mee gemoeid zijn. Diep gevoelde liefde gaat gewoonlijk (altijd, meestal?) ook gepaard met vriendschap.

Dus u ziet het: geen welomlijnd, geen beslissend en daarom misschien geen volledig bevredigend antwoord. De complexiteit van mensen hun gevoelens valt niet zomaar in strenge, afgebakende classificaties en definities te vatten.