Evolutietheorie en evolutieleer | Zogenaamde 'voor-' en 'nadelen' van de biologische evolutie
Of de evolutie alleen voordelen en geen nadelen heeft?
De biologische evolutie kent geen voor- of nadelen. Ik leg uit waarom.
De evolutietheorie van Charles Darwin is de voorbije decennia geëvolueerd (sic!) tot een evolutieleer.
Een theorie kun je hard maken, bewijzen én ontkrachten, aantonen dat ze fout is. Een theorie of hypothese (zeg maar een geheel van met goede argumenten omklede aannames/veronderstellingen) is maar wetenschappelijk als de mogelijkheid van ontkrachting, van weerlegging bestaat.
Een leer is (in deze context) een overtuiging, een geloof, een ideologie. Iets waarin je al dan niet gelooft, iets dat niet ontkracht kan worden
De evolutieleer is al enkele decennia in de mode, bijna als totaalverklaring. De leer gaat natuurlijk terug op de evolutietheorie maar past die op vrijwel alle domeinen toe, onder meer op de menselijke psyche en economie. Dat gaat gepaard met vaak bijzonder vindingrijke veronderstellingen, die evenwel door geen harde bewijzen worden gestaafd of gestaafd kùnnen worden. Nogal onwetenschappelijk dus. Hoe bijvoorbeeld aangetoond dat bepaalde persoonsgebonden psychische eigenschappen (zowel de door ons positief als negatief beoordeelde) teruggaan op jager-verzamelaar voorouders, of met andere woorden aangeboren zijn? Hoe toon je zoiets sluitend aan in embryo of foetus? Wetenschappelijk gezien rammelt er overigens nogal wat aan de vele veronderstellingen over die jager-verzamelaar voorouders!
Problematisch ook is dat evolutiegelovigen (zij die de evolutieleer verkondigen, promoten) voortdurend aan Hineininterpretierung doen. Hedendaagse eigenschappen en kenmerken van mens en maatschappij (mensengroepen) worden terugredenerend (hineininterpretieren in het Duits) 'verklaard' als noodzakelijk en (doorgaans) positief resultaat van de biologische evolutie. Op die manier kun je mits de nodige vindingrijkheid en fantasie alles verklaren. Dan ben jij, ben ik, zijn alle mensen niet geworden wie ze zijn door de omstandigheden waarin we terechtgekomen zijn of ons bevinden (sociaaleconmische, educatieve, toevallige omstandigheden...) maar lag veel tot alles lang voordien genetisch vast.
Je merkt terecht op dat evolutiegelovigen (zij die de evolutieleer verkondigen, verbreiden, prediken) vrijwel alleen oog hebben voor zogenaamde voordelen. Of iets als voor- of nadeel gezien wordt, hangt af van het oordeel mensen. Voor- en nadelen zijn waardeoordelen (waarderingen) over wat een of meerdere mensen waardevol dan wel waardeloos vinden. De biologische evolutie - en als het goed is ook de evolutietheorie - kent goed noch kwaad. Moreel gezien is de biologische evolutie volkomen neutraal. De evolutie van een plant- of diersoort (met inbegrip van de mens) hangt in hoge mate af van de (veranderende) levensomstandigheden van de plant- of diersoort. Op lange termijn - soms op korte termijn, bijvoorbeeld bij mutatie, vulkaanuitbarsting, aardbeving, zondvloed - overleeft de best tegen die (veranderde) levensomstandigheden opgewassen variant, de best (of 'minst slecht') aan de nieuwe omstandigheden 'aangepaste' variant. Dit is wat men survival of the fittest noemt, al heeft het woordje 'fit' tot allerhande misverstanden geleid en gebruik je beter 'best aangepast aan een bepaald milieu (of levensomstandigheden).
Eigenschappen die in bepaalde levensomstandigheden (milieu) zeer hinderlijk tot levensbedreigend zijn of worden, worden bij wijze van spreken uitgezuiverd. Eigenschappen die het overleven en de vermenigvuldiging (voortplanting) in bedoeld milieu bevorderen worden bekrachtigd. Verandert het milieu ingrijpend dan kan wat een voordeel was nadelig worden. Stel even hypothetisch dat er ten gevolge van milieuvervuiling steeds minder zuurstof overblijft en uiteindelijk verdwijnt. Plant en dier, die onder meer dankzij hun vermogen zuurstof in energie om te zetten de wereld veroverd hebben, zullen dan moeten wijken voor anaerobe organismen (bacterieën die zonder zuurstof kunnen leven).
Dat - zoals je in je vraag stelt - de' evolutie alleen voordelen zou hebben/teweegbrengen, is een achteraf redenering. Die 'voordelen' zijn aanpassingen, adaptaties. Veranderen de omstandigheden ingrijpend dan kunnen het 'nadelen' worden. Plant en dier dragen daar soms/vaak - op dit terrein ben ik geen specialist - sporen van. Wat de mens betreft wees Darwin al op de volgens hem functieloze blindedarm, een overblijfsel van de evolutie dat ontsteken kan en de dood veroorzaken.
Wie het (alleen) over de zogenaamde voordelen van de biologische evolutie heeft, redeneert vanuit het (voorlopige) resultaat ervan, niet vanuit evolutionair oogpunt. Nog anders verwoord: vanuit het (voorlopige, momentane) resultaat van een proces, niet vanuit het proces zelf. Stilstand in plaats van beweging.
Wie de biologische evolutie reduceert tot haar zogenaamd positieve resultaten tovert haar a.h.w. om tot een persoon, een bovennatuurlijke wil, een nieuwe versie van een welwillende en voorzienige god, terwijl het een blinde kracht is waarop andere krachten (onder meer de mens, de maatschappij) inwerken.
Wie zijn fantasie de vrije loop geeft kan moeiteloos flink wat 'nadelen van de evolutie' bedenken. Doodjammer toch dat de mens geen vleugels of vinnen heeft? Dat mensen niet zonder zuurstof kunnen, we niet onkwetsbaar zijn, depressie kunnen lijden, etc... etc.... Allemaal 'tekortkomingen' van de evolutie! Overigens heeft die evolutie door mutatie en allerhande kruisingen heel wat 'monsters' voortgebracht en zijn er ook vandaag nog voldoende afwijkingen van de norm die wij mensen als ab-normaal bestempelen.
Besluit: Homo sapiens (de soort mens) en alle andere dier- en plantensoorten zijn positief noch negatief maar aangepast aan de situaties (milieu...) waarin ze leven, in leven gebleven zijn, blijven leven.
