God en kwaad
Als God werkelijk bestaat en al het goede voorheeft met de mens, waarom zijn er dan mensen als Hitler, Bin Laden, ... ooit geboren? (vraag van 24-jarige vrouw op www.ikhebeenvraag.be ).
Midden dertiende eeuw stelde Alfonso X, koning van Castillië, na vele jaren studie astronomie vast dat als hij "bij de schepping gods raadgever was geweest, verscheidene dingen beter geordend geweest zouden zijn". Volgens sommige legendarische bronnen zou Alfonso hierom door de bliksem getroffen zijn.
De verontwaardiging over Alfonso's stelling hield eeuwenlang aan. Een aantal filosofen en theologen namen de verdediging van god op zich, probeerden de paradox tussen almachtige god en het bestaan van kwaad op te lossen. De 'oplossing' (of met een geleerd woord 'theodicee') van Gottfried Leibniz (1646-1716) is de bekendste. Aangezien de wereld door god geschapen werd en god volmaakt en almachtig is, is deze wereld per definitie de beste der mogelijke werelden. Een geschapen wereld is met andere woorden nooit perfect. Er is geen betere mogelijk, ook god kan zich niet aan de logica onttrekken. De Franse filosoof Voltaire zal hier, na de vreselijke aardbeving die Lissabon op 1 november 1755 trof (op Allerheiligen nog wel!), vernietigend op reageren, onder meer met zijn satire Candide.
Er zijn dus twee zinnige antwoorden mogelijk op uw vraag, antwoorden die er al in verscholen zaten. God bestaat niet of is niet almachtig. Daarnaast zijn er ook nog veel zinloze antwoorden mogelijk zoals 'god is een sadist'. Zelf ga ik ervan uit dat, tot het bewijs van het tegendeel, er geen goden bestaan en dat kwaad (anders dan tegenslag, ziekte, rampspoed) door mensen wordt veroorzaakt.
Het probleem met gods almacht is dat die de negatieve projectie is, dus in feite de 'ontkenning, van de eigen, menselijke machteloosheid, onder meer tegenover rampspoed en ziekte. Dat het uiteindelijk allemaal goed zal komen in een hiernamaals was en is voor veel mensen een grote troost, een comfort.
We hebben door onze relatieve machteloosheid tegenover natuurrampen en door mensen veroorzaakte rampen ('man made disasters') de almacht van onze Schepper en Verlosser dermate overdreven dat het bestaan van het kwaad onverklaarbaar is geworden.
Zonder god is alles zowel een stuk moeilijker als eenvoudiger: kwaad (ellende, tegenspoed, genocide...) bestaat, wordt soms zelfs in naam van het goede of god aangericht; maar gelukkig kan de mens het tot op zekere hoogte bestrijden, voorkomen en verzachten.
(juni 2009)
