De joden van België

Dit boek is een logisch vervolg op De joden van Antwerpen dat in 1993 herwerkt werd (Streven, november 1993, p. 959). De welkome uitbreiding tot het hele land leverde een bij­zonder lees- en bruikbaar naslagwerk op, dat jammer genoeg geen register omvat. De joden van België, een titel die de integratie van de joden in de Belgische maat­schap­pij meteen duide­lijk maakt, geeft een voortreffelijk overzicht van hun rijke en lange geschiedenis en schetst een beeld van het gevarieerd leven van de Belgisch-joodse gemeenschap vandaag. Belicht worden: wetten, gebruiken en gewoonten, pers en onderwijs, de houding tegenover Israël en die tussen joden en niet-joden. Dit alles wordt aangevuld met een adressen­lijst van joodse organisaties en instellingen, alsook een verklarende lijst van Hebreeuwse en Jiddische woorden. De vele joodse strekkingen en ge­zindheden worden verduidelijkt, de belangrij­ke inbreng van joden in alle sferen van de maatschappij wordt geïllustreerd aan de hand van interessante voorbeelden.

De verklaring van joodse rites, gebruiken en gewoonten brengt de joden dichter­bij. Ze worden minder 'vreemd', vooroordelen en stereo­tiepen komen op losse schroeven te staan. Dat is voor­waar geen gerin­ge ver­dienste. Wie de auteur op zijn denktocht volgt, zal met hem ook inzien dat de 'vreemdheid', het anders-zijn, het daaraan verbonden vleugje geheimzinnigheid, aantrekkelijk blijven en ons verrijken. Dat blijkt onder meer uit het hoofdstuk over de chassidim, die Ludo Abicht reeds uitvoerig belicht heeft in Humor, vrijheid en wijsheid van de joden (Streven, oktober 1992, p. 1144). Duidelijk wordt dat zelfs dit laatste, orthodoxe bolwerk tegen de steeds verder gaande seculari­satie en integratie aan het afbrokkelen is. Het ziet ernaar uit dat zich in België met enige vertraging het­zelfde proces voltrekt als in de V.S. De openheid van de maatschappij, de mogelijkheid om zich op alle vlakken in te schakelen in het sociale leven, ondermijnt beetje bij beetje de groepsban­den, tast de cohesie van minderheidsgroepen aan. Non-discrimi­natie maakt de groep geleidelijk minder onont­beerlijk en bedreigt daardoor de identi­teit. Vandaar dat het, zoals in het besproken werk, steeds moeilijker wordt om het begrip 'jood' in te vullen, en om de meervormigheid van wat vol­gens de enen een gemeenschappe­lijke cultuur, vol­gens ande­ren een religie of een geschiede­nis is, in een boek te vatten.

 

Abicht, Ludo - De joden van België, Atlas, Amsterdam/Antwer­pen, 1994

Gepubliceerd in Streven, 1994